Deze Bollebooswichtpagina is gekoppeld aan de Stapperloot-route Venlo
Wandel deze route met je smartphone.

AMSTERDAMSE SCHOOL

 Onder deze naam is een vooral in Nederland toegepaste architectuurstijl bekend geworden. Die is niet te vergelijken met internationale stijlen als bijvoorbeeld de neogotiek, welke veel algemener in een groot aantal landen is toegepast. Eigenlijk is de Amsterdamse School een reactie van lokale architecten op de opvattingen over nieuwbouw van de in Amsterdam geboren architect Hendrik Petrus Berlage, die eind 19de, begin 20ste eeuw qua bouwen een belangrijke inbreng had in zijn geboortestad, ook bij opdrachten van het stadsbestuur. Zo realiseert hij tussen 1898 en 1903 aan het Damrak de Koopmansbeurs met vlakke gevels en strakke art deco-invloeden.

Een aantal jonge architectuurstudenten en pas afgestudeerde architecten zetten zich af tegen Berlages vlakke muurstukken. Zij willen meer expressie en fantasie in de vormen van een gebouw, zowel aan de buitenzijde als binnenin. In 1916 – Nederland is neutraal gebleven tijdens de Eerste Wereldoorlog, wordt niet bezet door de Duitsers – bekritiseert de 31-jarige architect Michel de Klerk openlijk de werkmethode van Berlage en hij vindt medestanders in Jo van der Meij en Piet Kramer, die net als Michel hebben gewerkt op het Amsterdamse architectenbureau van Eduard Cuypers. Die is een neef van de bekendere Roermondse architect Pierre Cuypers, zich specialiserend in het ontwerpen van kantoren, winkels en stations, waarbij Eduard de vormentaal van verschillende bouwstijlen combineert. Hij geeft zijn jonge medewerkers ook kansen om zich via studie verder te bekwamen in het vak.

Wanneer Jo van der Meij in 1910 de opdracht toegewezen krijgt voor de bouw van een gezamenlijk kantoorgebouw voor twaalf verschillende scheepvaartmaatschappijen aan de Amsterdamse Prins Hendrikkade, schakelt hij daar onder meer Michel de Klerk en Piet Kramer bij in. Dat Scheepvaarthuis gaat er dus anders uitzien: plastische baksteengevels, deuren van een speciaal ontworpen model, grillige raamkozijnen, verdeeld met horizontale roeden. Nu bestaat er in Amsterdam een zogeheten Schoonheidcommissie die bouwprojecten op hun uiterlijke vormen beoordeelt en daarbij speelt architect Jan Gratema een leidende rol. Hij blijkt gewonnen voor de nieuwe stijl die de jonge nieuwkomers het Scheepvaarthuis hebben gegeven. En het is Gratema die er meteen ook een naam voor bedenkt: Amsterdamse School.

Wendingen, het dan erg vernieuwende maandblad voor bouw- en sierkunsten van de vereniging Architectura et Amicitia, wordt mee de spreekbuis van die Amsterdamse School. Mede daardoor kan Michel de Klerk die nieuwe stijl ook buiten de Nederlandse hoofdstad introduceren bij de bouw van het Haagse filiaal van warenhuis De Bijenkorf.

Intussen heeft Hendrik Petrus Berlage een groot uitbreidingsplan voor Amsterdam-Zuid ontworpen, een heel nieuw stuk stad. En juist daaraan gaan ook architecten van de Amsterdamse School stevig meewerken. Het bekendste resultaat daarvan is Het Schip, een groot woningcomplex voor arbeiders. Drie grote blokken worden tussen 1914 en 1921 aan het Spaarndammer Plantsoen in de Hembrugstraat gebouwd. Net daarbij wordt de stijl van de Amsterdamse School tot in details doorgedreven, zowel wat betreft de buitengevels als de binneninrichting. In het tot dit complex behorende voormalige postkantoor kun je vandaag kennismaken met veel van die ontwerpen in het Amsterdamse Schoolmuseum Het Schip.

Klik voor andere routes op Routes
Voor andere Bollebooswicht-items klik je op Bollebooswicht