Deze Bollebooswichtpagina is gekoppeld aan de Stapperloot-route Boechout
Deze route wandel je met je smartphone.
JOS BASCOURT
° Schaarbeek, 15 september 1863
† Antwerpen, 27 februari 1927.
Oeuvrelijst onderaan.
Op 15 september 1863 komt Joseph Hyacinthe Marie Corneille Bascourt als tweede zoon uit een gezin van zeven kinderen ter wereld in Schaarbeek. Vader Camille combineert een handel in koffie met kerkelijke voorwerpen, maar moet zijn activiteiten op middelbare leeftijd wegens ziekte stopzetten. Daarom belt zijn vrouw Joske aan bij haar ongehuwde zus Marie-Eugenie Buelens in Antwerpen. Zij zal de drie oudste kinderen voortaan onder haar hoede nemen. Tante heeft daar aan de Groenplaats een lingeriewinkel vlakbij de kathedraal. Zo groeit Jos in het historische hart van de Sinjorenstad.
We weten weinig over de eerste schooljaren, maar in september 1880 schrijft Jos zich als 17-jarige in aan de afdeling bouwkunst van de Antwerpse academie. Hij krijgt les van Jos Schadde, Leonard Blomme en Pieter Dens, grote jongens met heel wat bijzondere gebouwen op hun actief. Het gaat om avondlessen, zodat de tiener overdag een job kan aannemen om zijn opleiding te betalen. Neel Kennes, meester-metselaar, zet hem aan het werk als tekenaar, bediende, magazijnier en werkopzichter. Zo leert Jos meteen de praktijk van het bouwvak kennen. Jos doorloopt ook het Hoger Instituut en ontwerpt in 1885 als eindwerken de toegang tot een museum, compleet met triomfboog, plus een hoofdgevel van een stedelijke parochiekerk in 13de-eeuwse gotiek. Maar hij heeft ook leren bouwen in neo-Vlaamse renaissance, op dat moment dé trendy stijl. Bascourt begint als assistent van Leonard Blomme. In 1889 werkt Bascourt voor Ernest Dieltiens, specialist in neobarok en neo-Vlaamse renaissance. Zodra Bascourt in 1887 een eigen praktijk opzet, bouwt hij voor tante Marie-Eugenie een neoklassiek huis aan de Markgravelei.
Daarna ontwerpt hij voor zijn vriend schilder Jos Ratinckx een woning met atelier aan de Waterfortstraat in Berchem. Voor de Antwerpse Wereldtentoonstelling van 1894 ontwerpt Bascourt een viertal paviljoens voor commerciële bedrijven, maar hij werkt niet mee aan de befaamde wijk Oud-Antwerpen, die hét succes van deze expo was.
In 1886 is er door Antwerpse katholieke notabelen en adellijke grondbezitters een bouwmaatschappij opgericht, om een nieuwe prestigieuze wijk aan te leggen op de Zurenborgse gronden in het oosten van de stad. Directeur van deze Société Anonyme pour la Construction de Maisons bourgeoises wordt de 29-jarige boekhouder Louis Luyckx, die in tien jaar tijd zoveel vertrouwen en gezag opbouwt, dat hij de ontwikkeling van de wijk zelf kan uitstippelen. Luyckx geeft opdracht aan architecten voor het bouwen van blikvangers. Vooral het oostelijk deel van de wijk, met als hoofdas de Cogels-Osylei, wordt met voorname architectuur bebouwd.
De eerste opdracht voor Bascourt volgt in 1893, een hoekpand nabij de Dageraadplaats. Daarna mag hij het Café du Dôme bouwen aan de Grote Hondstraat, vandaag restaurant Dôme. Zomer 1894 wordt de Cogels-Osylei aangelegd, waar Bascourt en Ernest Stordiau de spits afbijten. Terwijl Stordiau het met ‘Apollo’ bescheiden bij een klassiek paleis houdt, zorgt Bascourt met ‘In de Sterre, de Sonne en de Mane’ in neo-Vlaamse renaissance voor dé opvallende entree van de wijk, later betiteld als ‘het stadhuis van Zurenborg’
Na kennismaking met architectendochter Constance Verreecken verandert de stijl van Bascourt enigszins. In 1897 bouwt hij met ‘Borreas’ in de Transvaalstraat het eerste art nouveau-huis in Antwerpen, waarbij vooral de op Hankars Brusselse art nouveau geïnspireerde erker opvalt. Twee jaar later volgt Jos’ meesterwerk, ‘De Vier Seizoenen’, vier samenhorende panden op de hoeken van het kruispunt van de Waterloo- en Generaal van Merlenstraat. Nog tijdens de bouw is Bascourt al aan de slag voor projecten buiten Antwerpen: een villa voor directeur Luyckx in Westmalle en voor mevrouw Nottebohm het Nottebohm Hospitaal in Berchem. Na de eeuwwisseling volgen o.m. de villa ‘Madona’ in Boechout (1902) en het huis ‘De Balsemboom’ in Hoogstraten (1902-’03).
Nogal wat realisaties van Jos Bascourt zijn in de jaren nadien sterk verbouwd of grofweg gesloopt. Niet in elke tijdsperiode van de 20ste eeuw is er waardering geweest voor dit type huizen, zelfs het voortbestaan van de Cogels-Osylei heeft in de jaren 1960 even aan een zijden draadje gehangen..
In 1902-’04 bouwt Jos aan de Sint-Vincentiusstraat 16 in Antwerpen zijn derde eigen woning met atelier in een mix van stijlen. Uiterlijk niet meteen opvallend, binnenin des te meer: een dubbelhoge hal met een trap tussen Korinthische zuilen, een galerij met klassieke bustes, salon in Louis XVI-stijl, empire-boudoir, eetkamer in Egyptiserende art nouveau met een Moorse veranda. Heel dit huis was een staalkaart van het kunnen van de architect. Als in 1986 het aangrenzende Sint-Vincentiusziekenhuis meer ruimte zoekt, wordt dit huis gesloopt. De voorgevel wordt behouden en opgekocht, om nadien heropgebouwd te worden aan het marktplein van Steenokkerzeel, echter met weglating van één verdieping en onderaan tot winkelpand verbouwd.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog vlucht het gezin Bascourt op 10 oktober 1914 naar Middelburg in Zeeland, om echter op 13 mei van het jaar daarop naar Antwerpen terug te keren. Tijdens die oorlog ontwerpt Bascourt een grafkelder voor de familie Gevaert op het kerkhof van Oude God te Mortsel.
Bij het buitenverblijf ‘Laat ons gerust’ van J.E. Joosens in Schotenhof bouwt Bascourt een aanbouw met koepelhal en een hovenierswoning in 1923-’24. Vandaag zijn die in gebruik bij het benedictinessenklooster Regina Pacis. Tussen 1924 en 1927 is hij betrokken bij de restauratie van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen en de restauratie van de Onze-Lieve-Vrouw Geboortekapel aan de Schoenmarkt aldaar.
Bascourts carrière eindigt enigszins in mineur met nogal wat niet uitgevoerde ontwerpen, verbouwingen en kleinere opdrachten, zoals de uitbreiding van het gebouw van de broeders alexianen in Boechout met een biljartzaal, duivenhok en toiletten, niet echt waardig voor een Ridder in de Kroonorde (sinds 21 juli 1925) en vandaag weer bewonderd architect. Op 27 februari 1927 overlijdt Jos Bascourt in het Antwerpen waar hij zoveel heeft gebouwd en waar zoveel van hem nadien weer gesloopt is. Het door zijn zoon Gaston ontworpen grafmonument is te vinden op het Schoonselhof, perk 26-B.
Oeuvre:
1887 Woning Marie-Eugenie Buelens, Markgravelei 103, Antwerpen.
Eerste opdracht, gebouwd voor zijn tante-stiefmoeder.
1889 De Koffietrommel, Kammenstraat 8, Antwerpen.
Verbouwing van bestaand pand voor mevr. Wellens.
1890 Woning en atelier Jos Ratinckx, Waterfordstraat 23, Antwerpen-Berchem.
1893 Hoekpand, Grote Beerstraat 83 / Lange van Ruusbroecstraat, Antwerpen-Zurenborg.
Eerste opdracht voor Naamloze Bouwmaatschappij van het Oostkwartier in de wijk Zurenborg.
1893 Café du Dôme, Grote Hondstraat 2, Antwerpen-Zurenborg.
Later politiebureau, thans restauarant Dôme.
Voor Naamloze Bouwmaatschappij van het Oostkwartier.
1893 Café Oud België, Herentalsebaan 721, Wommelgem.
1893 Hoekpand, Grote Beerstraat 72 / Stierstraat, Antwerpen-Zurenborg.
1894 Zes Woonhuizen in Zurenborg, Dolfijnstraat 40-42-44, Tweelingenstraat 1-3-5, Antwerpen-Zurenborg.
Voor Naamloze Bouwmaatschappij van het Oostkwartier, Tweelingenstraat 3 en 5 later ingrijpend verbouwd.
1894 Huis Ch. Desmecht, Rembrandtstraat 21, Antwerpen.
1894 Ensemble In de Sterre, de Sonne en de Mane, Cogels-Osylei 25-27-29, Antwerpen-Zurenborg.
In opdracht van Henri Cogels-Osy.
1895 Huurhuis, IJzeren Waag 7, Antwerpen.
Voor dhr. Maes-Vets. Een zeer smal huis, thans weekendhuis Louise-Marie.
1896 Ensemble ’t Moleken-Minerva/Athena-De Zevensterre, Cogels-Osylei 9-11, 13-15, 17, Antwerpen-Zurenborg.
Voor de Société Anonyme pour la Construction de Maisons bourgeoises.
1896 Eigen Woning, Kleine Hondstraat 15, Antwerpen-Zurenborg.
Waarschijnlijk heeft 33-jarige vrijgezel Bascourt hier nooit gewoond.
1897 Zeven Woonhuizen in Zurenborg, Dolfijnstraat 55-57-59 / Schorpioenstraat 23, Antwerpen-Zurenborg.
Voor de Société Anonyme pour la Construction de Maisons bourgeoises.
1897-1898 Huis Boreas, Transvaalstraat 56, Antwerpen-Berchem (Zurenborg).
Voor J. Kolsteren. Dit is de eerste art nouveau-creatie van Jos Bascourt.
1898 Villa Scherpenberg, Antwerpsesteenweg 363, Westmalle.
Voor Louis Luyckx, directeur van de Société Anonyme pour la Construction de Maisons bourgeoises.
1899 Ensemble De Vier Seizoenen (Lente-Zomer-Herfst-Winter), Generaal van Merlenstraat 27-29 + 28-30, Antwerpen-Zurenborg.
Vier hoekhuizen op het kruispunt van de Generaal van Merlenstraat en de Waterloostraat.
Voor de Société Anonyme pour la Construction de Maisons bourgeoises.
1899 Villa C. Kerstens, Hoogboomsteenweg, Antwerpen-Ekeren.
1899 Villa Léon Van den Bosch, Kalmthoutsesteenweg, Kapellen.
1899 Woning M. Hardt, Coebergerstraat 39, Antwerpen-Zuid.
1899 Herberg, Stijfselrui 160, Antwerpen.
Voor Henri Peeters.
1899 Burgerhuis met paardenstal, De Burburestraat 4A, Antwerpen-Zuid.
Stal voor 42 paarden voor P. Van der Aa.
1899-1901 Nottebohm Hospitaal, Biartstraat 2, Antwerpen-Berchem.
Voor mevr. Nottebohm.
1901 Dubbelwoning Lotus en Papyrus, Transvaalstraat 52-54, Antwerpen-Zurenborg.
Voor de Société Anonyme pour la Construction de Maisons bourgeoises. In ‘Bascourt art nouveau’.
1901-1903 Herenhuis, Hertoginstraat 34, Antwerpen.
1902 Villa Heidebloem, tussen Bredabaan en Steenweg op ‘s-Gravenwezel, Brasschaat.
Voor Clement De Roover en Alfons Huybrechts.
1902 Villa Madona, Janssenlei 6, Boechout.
Voor Jacques Craen.
1902 Woning A. Debbaudt, Sint-Vincentiusstraat 6, Antwerpen.
1902 Eigen architectenwoning, Sint-Vincentiusstraat 16, Antwerpen.
Gesloopt in mei 1986 met behoud voorgevel – zie 1986.
1902-1903 De Balsemboom, Vrijheid 58, Hoogstraten.
Voor dr. J. Bongaerts.
1903 Villa Marie-Thérèse, Cogels-Osylei 66, Antwerpen-Zurenborg.
Voor de Société Anonyme pour la Construction de Maisons bourgeoises.
1903 Vier huurpanden, Lamorinièrestraat 115-117-119-121, Antwerpen.
Voor Frans Cox.
1904 Huis Nymphea, Waterloostraat 31, Antwerpen-Zurenborg.
Voor Emile Smette.
1904 Huis De Morgenster, Cogels-Osylei 55, Antwerpen-Zurenborg.
Voor mevr. Taggenbroeck.
1904 Winkelpui De Gulden Kroon, Kaasrui 3, Antwerpen.
Voor J. Beeckmans-Segers in Lodewijk XVI-stijl.
1904 Drie Huurpanden, Leopold de Waelstraat 233-235-237 of 225-227-229, Antwerpen-Zuid.
Voor dhr. H. Krijn.
1904 Drie Huurpanden, Leopold de Waelstraat 78-80-82, Antwerpen-Zuid.
Voor dhr. H. Krijn.
1906 Woning Storms, Lamorinièrestraat 141, Antwerpen.
1906 Dubbelwoning Euterpia, Generaal Capiaumontstraat 2-4, Antwerpen-Zurenborg.
Voor de Société Anonyme pour la Construction de Maisons bourgeoises. In Griekse stijl.
Het beeldhouwwerk is van J. Weyns.
1906 Huis De Gulden Spoor, Lange Herentalsestraat 50, Antwerpen.
Voor Clement De Roover-Van Wijngaerde.
Jos Bascourt ontwierp in 1902 voor deze man villa Heidebloem in Brasschaat.
1906 Woning mevr. Van Ast, Lange Van Ruusbroecstraat 5, Antwerpen-Zurenborg.
1907 Burgerhuis met winkel, Laar 30, Antwerpen-Borgerhout.
Voor Alphons De Boeck-Verhofstede. Art Nouveau.
1907 Woning L. Stijnen, Provinciestraat 299, Antwerpen.
In hetzelfde jaar wordt een verdieping toegevoegd aan Provinciestraat 297 in opdracht van L. Stijnen.
1907 Emmaüs – Kon. Instituut voor dove en spraakgestoorde kinderen, Van Schoonbekestraat 131, Antwerpen.
Herstelling en vergroting, ook nog in 1931-’32.
Stoomtramstation, Doggenhoutstraat 49, Ranst.
Toevoeging verdieping, voor baron de Terwagne. Nu restaurant De Tramstatie.
1908 Herenhuis Paul Donnet, Kipdorp 42, Antwerpen.
Een realisatie in neo-Frans I-stijl. Vanaf 1912 wordt dit het herenhuis J. Wegimont.
1908 Villa Cottage, Duinen, Koksijde.
Voor dr. S. Ciselet.
1908-1909 Villa Castellemare, Frans Reinemundlei 17, Schoten-Schotenhof.
Voor Emile Hoese. Oorspronkelijk heet de villa ‘Saxonia’.
1910 Woning Egide Vandermoere-De Wilde, Jan Van Rijswijklaan 117, Antwerpen.
1910 Woning Gustave Albrecht, Jan Van Rijswijklaan 52, Antwerpen.
1910 Kantoorgebouw N.V. Comptoir Commercial Anversois, Keizerstraat 14, Antwerpen.
Dit pand heeft een aantal jaren het Koninklijk Ballet van Vlaanderen gehuisvest.
1910 Brouwershuis, Lievevrouwestraat 4, Ranst.
Thans jeugdhuis Den Engel, voorheen een brouwershuis.
1911 Woning Georges Janssens, Bosmanslei 30, Antwerpen.
1912 Woningen De Vier Elementen, Velodroomstraat 17-19 / Generaal Capiaumontstraat 15-19, Antwerpen-Zurenborg.
Voor de Société Anonyme pour la Construction de Maisons bourgeoises.
Alleen huis ‘De Aarde’ staat nog overeind.
1912 Twee Woningen, Generaal Capiaumontstraat 8-10, Antwerpen-Zurenborg.
Voor Louis Luyckx, directeur woningbouwmaatschappij.
1912 Herenhuis Lieven Gevaert, Belgiëlei 117, 2018 Antwerpen.
Laatste grote realisatie van Jos Bascourt in neoclassicistische stijl.
Thans Militair Provinciecommando Antwerpen.
1914 Bakkerij ‘Lekker Brood’, Hoek Delvauxstraat / Saunierlei, Hemiksem.
Voor N.V. Lekker Brood.
1919 Reconstructie kasteel mevr. Georges Baeyens, Lier-Koningshooikt.
In samenwerking met H. Blomme.
1919 Grafkelder Familie Gevaert, Kerkhof Oude God, Mortsel.
1920 Monument voor de Gesneuvelden 1914-1918, Gemeentelijk kerkhof, Wilrijk.
1921 Hovenierswoning bij buitenverblijf Sunny Home, Grote Singel 11, Schoten-Schotenhof.
Voor Albert Dineur.
In 1923 zijn hieraan nog een chauffeurswoning en een koepelhal toegevoegd door Jos Bascourt.
1923 Hovenierswoning en koepelhal ‘Laat Ons Gerust’, hoek Priorijlaan / Alice Nahonlei, Schoten-Schotenhof.
Voor J.E. Joosens. Thans deel van benedictinessenklooster Regina Pacis.
1923 Grande Garage Van Rijswijck, Korte Lozanastraat 12, Antwerpen.
Eigenaar Edmond Merckx woonde in Korte Lozanastraat 10.
1924-1927 Restauratie Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, Handschoenmarkt, Antwerpen.
1925 Restauratie Onze-Lieve-Vrouw Geboortekapel, Schoenmarkt 8, Antwerpen.
Beter bekend als de Schoenmakerskapel.
1925 Woning Alex Prud’homme, Eglantierlaan 37, Antwerpen-Wilrijk -Middelheim.
1926 Twee art deco-woningen, Frans Beckersstraat 80-82, Antwerpen.
1926 Villa De Wolfslag, Ginneken, Breda, Nederland.
Voor bankier Frans Lauryssen.
1926 Grafmonument Frans van Cauwelaert, Schoonselhof, Antwerpen-Wilrijk.
Met medewerking van G. Bascourt.
1926 Dubbelwoning John Stordiau / August Visschers, Delderweg 200, Antwerpen-Berchem.
1986-1987 Herbouwde voorgevel woning Jos Bascourt, Behetsstraat (Kerkplein), Steenokkerzeel.
Voorgevel gesloopt woonhuis J.Bascourt – zie 1902.
Literatuur:
– Jos. Bascourt 1863-1927; Francis Strauven.
Archives d’Architecture Moderne, Brussel, 1963.
Klik voor andere routes op Routes
Klik voor andere Bollebooswicht-items op Bollebooswicht