Deze Bollebooswichtpagina is gekoppeld aan de Stapperloot-route Dendermonde.
Wandel deze route met je smartphone.

Hildegard von BINGEN
° Bermersheim (Dld), 1098.
† Bingen (Dld), 17 september 1179.

Hildegard von Bingen wordt in 1098 geboren nabij het Duitse Mainz, vermoedelijk in het dorpje Bermersheim bij Alzey. Zij is het tiende en laatste kind van Hildebert von Bermersheim en Mechtild von Merxheim, die allebei tot de lokale adel behoren. Zoals destijds gebruikelijk, wordt het tiende kind opgedragen aan de kerk als een soort tiendenoffer. Een eerbetoon aan God, maar tegelijk een praktische oplossing om één mondje minder te moeten voeden.

Amper drie jaar is Hilde, wanneer ze thuis visioenen van lichtgevende voorwerpen krijgt. Omdat de mensen rond haar dat maar vreemd en beangstigend vinden, begrijpt de kleine Hilde al snel dat dit niet zo normaal is en houdt ze verder maar haar mondje over deze dingen. Wanneer ze acht jaar is, brengen haar ouders haar naar het benedictijner klooster Disibodenberg in de streek van Bingen. Ze is immers bij haar geboorte opgedragen aan God. Als meisje kan ze natuurlijk niet in zo’n mannenklooster gaan wonen, maar tegen de buitenmuur is een kluis voor vrouwen gebouwd, een aparte verblijfsruimte. In dit geval zelfs een specifiek voor dames van adel gereserveerde kluis, waar deze vrouwen hun religieuze bestaan leiden en enkel naar de abdijkerk gaan om er te bidden. In deze kluis ontmoet Hildegard een verre tante van haar, gravin Jutta von Spanheim, een dochter van de graaf von Spanheim, die deze gemeenschap leidt en later heilig wordt verklaard. De vrouwengroep neemt net als de paters uit het klooster de regel van Benedictus aan.

Deze kluis bestaat uit een reeks eenvoudige optrekjes rond een ommuurde tuin. De toegang wordt telkens als er weer een nieuwe religieuze bijkomt opnieuw dichtgemetseld, zodat alles binnen dat kleine domein gebeurt en er geen persoonlijk contact met de buitenwacht is, tenzij via enkele muuropeningen voor het doorgeven van voedsel en andere giften aan de kluizenaressen. Onder leiding van Jutta leert Hilde lezen en schrijven, Latijn, het officie zingen en doet zij enige medische kennis op. Op haar 14de wordt ze ingewijd in het kloosterleven en nu leert ze ook nog bijbelteksten te interpreteren en de liturgie te bestuderen.

Jutta sterft in 1136 en dan wordt de inmiddels 38-jarige Hildegard tot abdis gekozen van deze kloostergemeenschap, die al snel in hoog aanzien staat in de hele streek. Als Hilde in 1141 de leeftijd van 42 bereikt, krijgt ze een visioen dat haar verdere leven zal veranderen. Ze wordt daarin gevraagd om alles wat ze in haar visioenen waarneemt op te schrijven. Ze neemt voor de praktische kant van die taak Volmar, een Latinist-monnik, als secretaris in dienst. De kerkelijke autoriteiten volgen haar visioenen met argwaan, maar dat verandert tijdens de synode van Trier in 1147. Dan brengen Bernardus van Clervaux en de aartsbisschop van Mainz haar geschriften onder de aandacht van paus Eugenius III, die haar aanspoort verder te gaan. Zo kan Hildegard met de zegen van de Kerk haar eerste grote werk Scivias voltooien: ‘Ken de wegen van het Licht’.

In 1150 sticht Hildegard op haar 52ste een nieuw vrouwenklooster op de Rupertsberg bij Bingen, waarheen ze haar activiteiten verplaatst en waar ze haar latere naam aan ontleent. In 1165 volgt de stichting van een tweede klooster in Eibingen, het stadsdeel van Rüdesheim dat op de andere oever van de Rijn ligt. Tot aan haar dood in 1179 leidt Hildegard beide kloosters.

Hildegard von Bingen verenigt nogal wat kwaliteiten in zichzelf: mystica, schrijfster van medische boeken en religieuze teksten, componiste van 77 liederen, waardoor ze de eerste componist is van wie de naam bekend is, en verder is zij wijn- en kruidenkenster. Daarnaast predikt ze boete en bekering en ontvangt ze nog een aantal visioenen. Van haar liederen is in Dendermonde een handschrift bewaard met als titel Symphonia Harmoniae Caelestium Revelationum (Welluidendheid der Harmonie van de Hemelse Openbaringen), waarin zij zo’n 60 eenstemmige liederen op muziek heeft gezet, opgedragen aan de Vader en de Zoon, de Heilige Maagd, de Heilige Geest, de Hiërarchie, de Maagden, Weduwen en Onschuldigen, Sint-Ursula en de Kerk zelf. Deze ‘Codex 9’ zoals het 12^de-eeuwse manuscript bekendstaat, is langs diverse abdijen gereisd, alvorens in Affligem terecht te komen. Na de verwoesting van die abdij tijdens de Franse periode komt het via verdreven monniken uiteindelijk in de Sint-Pieters-en-Paulusabdij van Dendermonde terecht.

Hildegard strooide goede raad om haar heen, zowel voor het volk als voor geestelijkheid en adel – en ze nam daarbij geen blad voor haar mond. Viermaal ondernam ze een tocht om te prediken, die haar langs Duitse steden als Mainsz, Trier, Bamberg en Keulen bracht. In haar denken speelde de leer van Aristoteles een grote rol, die zegt dat alles is opgebouwd uit de vier elementen aarde, water, vuur en lucht. In een van haar boeken beschrijft ze meer dan 500 planten, dieren, edelstenen en metalen. Haar theologische en visionaire geschriften bezorgen Hildegard de bijnaam ‘Sibille van de Rijn’. Opmerkelijk in Hildegards geschriften is haar positieve kijk op seksuele relaties en haar beschrijving van het genot vanuit het gezichtspunt van de vrouw. Zo heeft zij waarschijnlijk als eerste het vrouwelijk orgasme beschreven – en dat als kloosterlinge.

Bij haar overlijden op 17 september 1179 op de Rupertsberg zien getuigen hoe vanuit de hemel een lichtschijnsel valt op de sterfkamer van de 81-jarige Hildegard. Ze werd begraven op het kloosterkerkhof in het Duitse Eibingen, maar haar gebeente is later in een schrijn geplaatst, dat opgesteld staat in de parochiekerk van Eibingen. Toch is Hildegard von Bingen nooit heilig verklaard, alleen zalig.

Oeuvre:

– Liber Scivias
– Liber Vitae Meritorium
– De Operatione Dei (Liber Divinorum Operum)
– Liber Subtilitatum —Diversarum Naturarum Creaturarum
– Liber Simplicis Medicinae (Liber Physica)
– Liber Compositae Medicinae (Liber Causae et Curae)
– Symphonia Harmoniae Caelestium
– Revelationum
– Ordo Virtutum
– Expositio Evangelorum
– Lingua Ignota
– Litterae Ignotae
– Explanatio Regulae S. —
– Benedicti
-Explanario Symbolae Athanasiï
– Vita S. Ruperti
-Vita S. Disibodi

Epistolae:
– Liber Epistolarum
– Novae Epistolae
– Epistolarum Altera Series Nova 

Klik voor andere routes op Routes.
Voor andere Bollebooswicht-items klik je op Bollebooswicht.