Deze Bollebooswichtpagina is gekoppeld aan de Stapperloot-route Dendermonde.
Wandel deze route met je smartphone.

BRIGITTINESSEN
Nabij de Zweedse stad Uppsala wordt in 1302 Birgitta van Zweden geboren. Tijdens haar huwelijk krijgt ze acht kinderen, maar haar man besluit nadien zich in religieuze afzondering terug te trekken in het plaatsje Vadstena in Östergötland, de streek nabij het huidige Göteborg. Na diens dood onderneemt zijn vrouw een pelgrimstocht naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostella en na haar terugkeer sticht ze in 1346 in Vadstena een dubbelklooster. Dat wil zeggen, dat zo’n klooster zowel voor mannen als voor vrouwen openstaat, maar uiteraard strikt gescheiden in aparte gebouwen, doch onder één abdis.

Vijfwondenkroon
Officieel heet de orde in het Latijn Ordo San Salvatoris ofwel de Orde van de Heilige Zaligmaker, maar de zusters worden in Vlaanderen birgittinessen en de broeders birgittijnen. Omwille van een soepeler uitspraak wordt de r vaak voor de i geplaatst, dus brigittinessen/brigittijnen. Birgitta reist naar de paus om erkenning voor haar initiatief te vragen, maar dat laat tot 1370 op zich wachten. Drie jaar later sterft Birgitta van Zweden, maar haar kloosterorde kent succes en in de bloeitijd telt die 79 kloosters, verspreid over diverse Europese landen. Opmerkelijk is de sluier van de brigittinessen: zwart met een kroon van wit linnen in de vorm van een verticale en een horizontale band, die elkaar vooraan kruisen. Op de band zijn vijf rode ‘druppels’ aangebracht, het symbool voor de vijf kruiswonden van Christus en daarom wordt gesproken van een vijfwondenkroon.

Birgitta is verder ook erg actief en wordt bekend van haar visioenen, die ze laat optekenen. Opmerkelijk snel wordt zij heilig verklaard, reeds in 1391 met 23 juli als feestdag. Maar Birgitta stamt dan ook van het Zweedse koningshuis en in die periode worden nogal wat gekroonde hoofden heilig verklaard om zo een voorbeeld tot navolging te stellen. De vijfwondenkroon is natuurlijk ook niet ver gezocht voor Birgitta, waarbij haar orde zich vooral contemplatief opstelt met het lijden van Christus als centraal aandachtspunt. De kloosterlingen zijn dus vooral bezig met bidden en bezinnen, niet zozeer met de handen uit de mouwen steken. Ze leven strikt afgezonderd van de wereld, de kloosters houden zich aan een strenge clausuur, je wandelt niet zomaar binnen en buiten.

Klooster wordt concertzaal
Wanneer in de 15de eeuw het wantrouwen tegen dit soort dubbelkloosters toeneemt, worden ze ook wat vestigingsplaats betreft opgesplitst. De brigittinessen wonen voortaan op flinke afstand van de brigittijnen. Als het protestantisme, hier vooral de leer van Luther, vaste voet krijgt in Noord-Europa, verliest de orde daar veel terrein. In Spanje en de Nederlanden kunnen ze zich beter handhaven, al wordt de mannelijke tak tijdens de Franse tijd in 1803 volledig opgeheven en niet meer heropgericht. Momenteel zijn er nog zo’n 11 brigittinessenkloosters in Europa, waaronder dat in het Zweedse Vadstena. In België zijn er geen actieve kloosters meer, in Nederland nog in Uden en Weert. Vanuit Dendermonde hebben de zusters zich destijds in Brussel gevestigd in de Marollenwijk. Daar worden nu af en toe concerten gehouden in de beschermde vroegere brigittenessenkloosterkapel. De overige kloostergebouwen zijn net als in Dendermonde afgebroken.

Klik voor andere routes op Routes.
Voor andere Bollebooswicht-items klik je op Bollebooswicht.