Deze Bollebooswichtpagina is gekoppeld aan de Stapperloot-route Virton
Wandel deze route met je smartphone.
GASPER DE CRAYER (= Caspar de Crayer)
° Antwerpen, 18 november 1584 (doopdatum)
† Gent, 27 januari 1669
Als je geboren wordt in dezelfde periode dat ook Rubens, Caravaggio en Van Dyck in de wieg liggen, is dat niet meteen voordelig wanneer je ernaar streeft om later in je vak de beste te worden, als dat vak schilder is. Je wordt dan later omschreven als ‘de schilder die gevraagd werd door al wie geen Rubens of Van Dyck kon betalen’. Maar bekijk het positief, je kan meteen veel leren van het werk van zulke tijdgenoten, die veel gevraagd en bewonderd zijn. De in Antwerpen op 18 november 1584 in het doopregister ingeschreven Gaspar de Crayer heeft kennelijk die optimistische visie gevolgd.
‘Vermoedelijk’ is een woord dat nogal eens aan hem gekoppeld wordt. Zo is Gaspar vermoedelijk leerling geweest van de schilder Rafaël Coxie in Brussel. Hij wordt daar in 1607 als vrijmeester vermeld en al snel krijgt hij belangrijke opdrachten. Men weet De Crayer te vinden voor altaarstukken en in wat mindere mate ook voor portretten.
Voor zijn eerste werken kijkt hij veel naar Rubens, vooral bij de weergave van de personages. Het clair-obscur effect – tegenstelling tussen licht op de afgebeelde personen tegen een donkere omgeving – kijkt hij van Caravaggio af. Geleidelijk laat Gaspar zich sterker inspireren door de meer gevoelige trant van Antoon van Dyck.
Hofschilder geworden in 1635, begint Gaspar de Crayer stilaan is aan zijn vruchtbaarste periode. Hij is dan de belangrijkste kerkschilder uit de Spaanse Nederlanden aan het worden, voor de periode na Rubens, die hij net als zijn twee andere voorbeelden, ruimschoots overleeft.
Je komt De Crayers altaarstukken veel tegen in kerken van kleinere steden of dorpen, waar de barok pas later doordringt en het geld zoals gezegd schaarser is. Als portretschilder dateert zijn faam vooral uit zijn beginperiode. Naarmate hij ouder wordt, gaat De Crayer de dramatiek in zijn taferelen steeds sterker accentueren, waardoor rond 1650 zijn schilderstukken naar het theatrale gaan overhellen.
Juist de veelheid aan niet steeds gesigneerd werk, zorgt voor dat ‘vermoedelijk’. Wie succes heeft kent navolgers en beïnvloedt anderen door hen les te geven, wat dan leidt tot de aanduiding ‘school van’ bij sommige werken. Gaspar heeft vanaf 1664 tot aan zijn dood op 27 januari 1669 in Gent gewerkt en gewoond.
Oeuvre (onvolledig):
1620 Portret van een vrouw.
The Phoebus Foundation, HeadquARTers, Van Aerdtstraat 33, Antwerpen.
1620 Portret van een man.
The Phoebus Foundation, HeadquARTers, Van Aerdtstraat 33, Antwerpen.
1628 Portret van Filips IV van Spanje in wapenrusting.
The Metropolitan Museum, Fifth Avenue 1000, New-York (U.S.A.)
1639 Portret van kardinaal-infant Ferdinand.
Museo del Prado, Calle de Ruiz de Alarcón 23, Madrid.
1650 Heilige Simon Stock, patroon der karmelieten, ontvangt het Scapulier uit handen van Onze-
Lieve-Vrouw.
Sint-Martinuskerk, Priester Daensplein, Aalst.
1655 Onze-Lieve-Vrouw verschijnt aan Dominicus.
Sint-Pauluskerk, Sint-Paulusstraat 22 – Veemarkt, Antwerpen.
1655 Maria Tenhemelopneming (achter tabernakel).
O.-L.-Vrouw Hemelvaartskerk, Stee 10, Sint-Laureins-Watervliet.
1656 Christus aan het Kruis (hoofdaltaar); Marteling van Sint-Kwinten (zuidaltaar).
Sint-Kwintenskerk, Deken Verbesseltstraat 13, Sint-Kwintens-Lennik – Lennik.
1660 Kroning van Maria (hoogaltaar), Sint-Anna (rechter zijaltaar).
Sankt-Katharinakirche, Chorherrengasse 2,Wolf0egg, Baden-Württenberg (Duitsland).
1668 De Lactatie van Sint-Bernardus.
Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Leopold de Waelplaats 2, Antwerpen.
Besteld door abdis Edmunda de Ibarra voor het hoogaltaar van de Cisterciënzerabdij van
Nazareth (Lier) en daar tot aan de Franse Revolutie, nadien naar de kerk van Oud-Turnhout,
waar het door het KMSKA is aangekocht in 1903.
???? De profeet Elias gevoed door een raaf.
Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Leopold de Waelplaats 2, Antwerpen.
???? De Verschijning van de Heilige Maagd aan Sint-Bernardus.
Saint-Laurentkerk, Place Nestor Outer, Virton.
???? Verrijzenis van Christus (Hoogaltaar); Christus aan het kruis (H.Kruisaltaar); Christus
verschijnt aan Maria Magdalena (kooromgang); H. Blasius; De Smarten van Maria.
Sint Martinuskerk, Einde Were z/n, Gent-Ekkergem.
???? Kroning van Maria, afkomstig van kloosterkapel te Vrasene, evt. van Jacob van Oost de
Oude.
Sint-Laurentiuskerk, Dorpsstraat 107, Sint-Laureins.
???? Aanbidding der Herders, (school van Gaspar De Crayer).
Onze-Lieve-Vrouwekerk, Kaaistraat 6, Deinze.
???? De Hemelvaart van Christus.
Sint-Alexius en Catharinakerk, Nonnenstraat 28, Mechelen – Groot Begijnhof.
???? De schildknaap van Tolita ontvangen door Benedictus.
Onze-Lieve-Vrouw Sint-Pieterskerk, Sint-Pietersplein 9, Gent.
Klik voor andere routes op Routes
Klik voor andere Bollebooswicht-items op Bollebooswicht