WANDELROUTE VENLO deel 4
Wilhelminapark en Binnensingel
Aan de overzijde van het plein kom je bij de Rotonde Klein Park (kruising W.H.Nolensplein / Parkstraat).
Op dat rondpunt zie je:
TERPSICHORE Rotonde Klein Park.
De Griekse muze van de dans en de lyrische poëzie komt hier terecht op 1 april 2016. Geen grap, maar het 115-jarig bestaan van de Venlose Koninklijke Zang-vereniging Velona het jaar voordien. Het Velonabestuur wil de stad een beeld schenken van de bescherm-vrouwe van koor als eerbetoon aan alle Venlose muziek- en zangverenigingen.
Maakster van het beeld Elisabeth Stienstra zet Terpsichore op een zuil, zodat over haar rechterarm zeven roestvrije kabels gespannen kunnen worden als de snaren van een lier. Doordat ze zo de rotonde omvatten, kan je het zien als het bespelen van de stad. Terpsichore danst, want haar naam betekent ‘zij die graag danst’. Zeven verschillende zangvogels zingen met haar snarenspel mee.
Ga rechtuit de Parkstraat in. Aan het einde van deze korte straat zie je links een groot huis uit 1901.
HUIS FLORA Wilhelminapark 1.
Hier woonde Chrétien Haffmans, die samen met Joseph Steegh in 1897 de bank Haffmans en Steegh opricht, ooit dé bankreferentie van Venlo. Die bank was niet hier gevestigd, maar aan de Spoor-straat 14, dichtbij het Venlose station en bij ons vertrekpunt Keulse Poort. Het is nog een autoloze tijd, maar er rijden wel al treinen waarmee klanten van verderop hun bank kunnen bereiken, als ze tenminste niet per koets komen.
Zoon Emile Haffmans volgt zijn vader op, maar dan is de Amsterdamsche Bank al mee in de naamloze vennootschap gestapt, die in 1919 Haffmans en Steegh beheert. Na een fusie met de Rotterdamsche Bank zal er aan de Spoorstraat een filiaal van de Amro komen, inmiddels ook weer gefuseerd tot ABNAmro.
Het huis in 1901 gebouwd naar ontwerp van architect Pierre Rassaerts.
Nu kan je een zijsprong maken naar het Wilhelmina-park. Ga dan naar links de Hogeweg op en meteen opnieuw links de straat Wilhelminapark in. Even verder bij een splitsing zie je het ronde park voor je liggen. Volg de weg rond dat park naar rechts, zo heb je de huizen aan je rechterzijde en het park links.
Wil je dat park overslaan?
Ga dan op het eind van de Parklaan bij café Eugenia rechtsaf. Niet de Helbeek (straat) in, maar neem nog wat meer naar rechts de Noorder-Binnensingel. Aan het volgende kruispunt met de Straelseweg staat een geheel van vier aparte gebouwen.
WILHELMINAPARK
Op deze plek lag fort Ginkel als deel van de Venlose vestingwerken. Wanneer die afgebroken mogen worden, suggereert stadsarchitect Johannes Kayser in 1888 de aanleg van een park. Niet lang nadien herschept tuinarchitect Liévin Rosseels dit groen in wat Engelse landschapsstijl heet: slingerende paadjes met hier en daar verrassende doorkijkjes en enkele opvallende plekken. Zoals hier een sleutelvormige vijver met een houten brugje en een gebeeldhouwde fontein.
Die waterspuwer is er pas in 1921 gekomen, als vervanging van een rotsfontein uit 1892. Werk van Michel de Klerk en Hildo Krop, als architect en beeldhouwer leden van de Amsterdamse School, zoals hun bouwstijl wordt genoemd. De fontein draagt als opschrift “Aan burgemeester van Rijn 1921 door de Venlose Burgerij” – het was dus een geschenk.
Voor het bouwen van huizen wordt in 1892 de N.V. Puteanus park vereniging opgericht als eigenaresse van alle bouwgrond. Aanvankelijk blijft de interesse om hier te komen de eerste jaren ondermaats, pas na de eeuwwisseling komt het bouwen van villa’s goed op gang. Die vereniging kan daarom in 1908 alweer worden geliquideerd. Het Venlose gemeentebestuur zal zelf de overige bouwpercelen gaan uitgeven.
Maar de aanleg van dit park brengt ook een klein drama met zich mee. Want in de ruïnes van fort Ginkel leven sinds 1875 Drieka en Willem Buut. Bij de aanleg in 1890 van het Wilhelminapark moeten zij weg. Maar Drieka heeft zich altijd gewassen in de vijver die er toen al was. En ze blijft dat doen wanneer ze elders moeten wonen, tot ergernis van de nieuwe villabewoners. Uiteindelijk haalt de politie Drieka weg en is zij samen met Willem in een opvangcentrum ondergebracht.
Eerst even een blik op het park, daarna op de huizen.
WILHELMINABOOM
Meteen recht voor je zie je deze flinke wintereik met rondom een hek uit 1898 met daarin onder vergulde kronen de W van Wilhelmina. Zij was eind 19de eeuw de Nederlandse koningin, echtgenote van Prins Hendrik, die liever in dat eercafé bleef hangen. Niet alle huizen rond dit park dateren uit de beginperiode, we staan even stil bij een aantal opmerkelijke villa’s.
Volg je wandeling naar rechts langs de villa’s rond het park.
18. VILLA PAULINE
Gebouwd in 1909, maar verbouwd in 1953 en door een latere eigenaar herdoopt in Villa Kakelhof. Niettemin als monument beschermd. Het zal je opvallen dat veel villa’s de naam van een vrouw dragen. Het was in die dagen een goede gewoonte om je huis naar je echtgenote te noemen, die doorgaans inderdaad huisvrouw was. Hier weliswaar met personeel.
19. VILLA bouwjaar 1895.
Zoals je bovenaan leest.
20. VILLA PUTEANUS
Gebouwd in 1893 door Emmanuel Corbey in opdracht van de N.V. Puteanus Park Vereniging, die de bouwgrond moest verkopen. Thans het KLMB Huis.
22-22A. VILLA GOLTZIUS
Met een beeld van een vogel en genoemd naar die Venlose penningkundige die je aan het begin van onze route in reliëf hebt ontmoet. Architect Emmanuel Corbey ontwerp ook dit huis in 1893.
Steek de eerste zijweg over.
26. VILLA ANNA
In 1901 bouwt de Amsterdamse architect Foeke Kuipers deze villa in cottagestijl voor Frans en Anna van der Grinten. Frans is de zoon van de apotheker die zoals je eerder hebt gelezen het kleursel heeft uitgevonden om margarine de gele boterkleur te geven. Frans commercialiseert die vondst. Na zijn dood komen zoon Louis en zijn vrouw Eugenie hier wonen op de eerste verdieping. Het gelijkvloers wordt kantoor en in de kelder experimenteert Louis met stoffen waarmee de basis wordt gelegd blauwdruksystemen. Dat zal later uitmonden in Océ-Van der Grinten, een bedrijf van fotokopieermachines. Océ is nu overgenomen door het Japanse Canon, dat niet ver hier vandaan naast een bedrijf ook een museum gesticht heeft. Het recept van het boterkleursel is in 1970 aan Unilever verkocht.
Sinds 1989 is John Heuvelings eigenaar van deze villa. Hij heeft het originele interieur grotendeels weten te bewaren en woont er zelf sinds 1994.
30. VILLA MARYKE
Gebouwd als Villa Mathilde door Karl Russel. Later komt hier dokter Wolters wonen. Wanneer deze huisarts overlijdt blijkt het niet simpel om een nieuwe arts uit deze omgeving te vinden, waardoor uit het westen van Nederland dokter Schade naar hier komt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is hij actief lid van het verzet. Engelse piloten, die ergens in de buurt zijn neergekomen met hun parachute als hun vliegtuig neerstort, helpt Schade aan een schuilplaats op zijn zolder. Wanneer er onraad dreigt kunnen ze zich verbergen in een torentje op het dak.
Juist daarom zal het je verbazen op het internet een foto te ontdekken van dit huis met Duitse hakenkruisbanieren en een legerwagen met Duitse opschriften voor de deur. Huidig eigenaar Bert Haffmans kan je vertellen dat het om een tv-opname gaat over de Tweede Wereldoorlog. In dat verhaal staat dit huis ergens in een stad in het westen van Nederland. Maar ter plekke waren er zoveel eigentijdse bouwsels rond de aanvankelijke locaties, dat de filmcrew naar hier is uitgeweken voor de opnames.
32. HUIZE GINKEL
Uiteraard genoemd naar het vroegere fort op deze plaats.
34. INGENRIET
Voorheen Villa Eline uit 1915. De jongste villa van alle oorspronkelijke huizen.
Steek de tweede zijweg over.
38. VILLA HENRIETTE
Dateertuit 1901, ontworpen door de Venlose architect Henri Seelen.
15-17. ‘T KAMP
Een dubbelhuis uit 1906, ook door Henri Seelen ontworpen.
Steek de derde zijweg over.
11. VILLA MOSA
De Maas is inderdaad dichtbij en heet dus zo in het latijn. Het huis dateert uit 1903, wederom een ontwerp van Henri Seelen.
7. Een naamloos huis uit 1928, dus tamelijk nieuw voor het Wilhelminapark.
3-5. VILLA MARIA en VILLA AGNES
Een dubbelhuis uit 1902 met fraaie versieringen op de gevel, uit de koker van architect Pierre Rassaerts.
Zo ben je rond, zowel met de villa’s als het park.
Verlaat het Wilhelminapark weer richting Hogeweg, die je even naar rechts volgt. Dan schuin links bij Café Eugenia rechtsaf slaan, niet de Helbeek(straat) in, maar rechts de Noorder-Binnensingel nemen. Aan het volgende kruispunt met de Straelseweg staat een geheel van vier aparte gebouwen.
METROPOLE Noorder-Binnensingel/Straelseweg 1-9.
Dit ensemble is ontsproten uit de creatieve fantasie van Pierre Rassaerts, de architect die deze huizen tussen 1901 en 1903 hier laat bouwen. Wanneer het hoekhuis vanaf 1912 het restaurant en café-billard Metropole huisvest, wordt met die naam voortaan het geheel aangeduid.
Let op de vleermuizen
Op de topgevel aan de Noorder-Binnensingel prijkt een vogel, kijk je veel lager gelijkvloers, dan zie je op de sluitstenen boven de ramen vleermuizen. En wat hoger loopt een band met gebeeldhouwde dierenfiguren die zich om de hoek met de Straelseweg nog voortzet.
Zoek de bloemen
Het aangrenzende huis nrs. 3 + 3A pakt uit met banden van gele en rode baksteen rond de ramen culminerend in een klokgevel. Buurhuis nr.5 valt dan weer op door zijn beide grote ramen: middenin een boogvenster, daarboven een hoefijzervenster en helemaal bovenaan zes boogjes waaronder zich bloemen verschuilen.
Schone schijn
Straelseweg 7 + 9 is vooral flamboyant met sierlijk stucwerk met motieven uit de natuur en kinderen. Bovenaan een houten erker en een tuitgeveltop met siervazen. Op de gevel staat wel bouwjaar 1901, maar dat geldt echt nog enkel voor die gevel. Want bij de renovatie van dit huis in 1994 is alles achter die gevel volledig nieuw gebouwd. Toch schone schijn …
Na deze bijzondere hoek steek je de Straelseweg over naar de Mercatorstraat.
Intussen weet je al dat die niet genoemd is naar de beroemde man van de grote globes, landkaarten en vooral de Mercatorprojectie die Gerard Mercator ontwikkelde en die vooral van groot nut bleek voor de scheepvaart uit die dagen.
Maar hier hebben we te maken met onze Venlose Michaël Mercator van het reliëf op de zijwand van het Museum van Bommel-van Dam, de instrumentenmaker die naar Engeland vertrok.
Volg de Mercatorstraat tot de eerste zijstraat rechts, de Schoolstraat. Ga die uit tot je rechts bij een groot gebouw aan een grasveld in de Goltziusstraat komt.
HET GOLTZIUS Goltziusstraat 21.
In 1882 ontwerpt stadsarchitect Johannes Kayser hier een schoolgebouw, waarbij hij zich laat inspireren door het Venlose stadhuis. Dit gebouw in zogeheten neo-renaissancestijl gaat in 1967 het Goltziusmuseum huisvesten. Daar worden allerlei voorwerpen uit het Venlose en Limburgse verleden bijeengebracht. Wanneer de collectie aangroeit wordt de naam in 1993 veranderd in Limburgs Museum. Dat is intussen zoals je hebt gezien verhuisd naar de centraler gelegen Keulse Poort.
In dit gebouw komt voortaan het Kunstencentrum Venlo, waar cursussen worden gegeven in muziek, dans, beeldende kunst, fotografie en mode. Recent is de naam veranderd in Co, wat staat voor Cultuur- ontwikkelaar. Een deel van die cursussen wordt nog steeds gegeven in Het Goltzius zoals dit gebouw thans wordt aangeduid.
Hubert Goltzius heb je al ontmoet als portret op het Museum van Bommel van Dam en daarna nog als een van de beeltenissen op het stadhuis.
Steek de Goltziusstraat schuin naar links over en ga door de Julianastraat, die uitkomt in de Monseigneur Boermansstraat bij een rozenpark.
Klik voor Deel 5
Foto’s Danielle Janssens – Tekst Frits Schetsken
Opmerkingen, verbeteringen of aanvullingen zijn zeker welkom via mail of schriftelijk:
frits.schetsken@telenet.be / Frits Schetsken, Everdijstraat 5 bus 3, B-2000 Antwerpen, België.