Deze Bollebooswichtpagina is gekoppeld aan de Stapperloot-route Boechout
Wandel deze route met je smartphone.
EUGEEN YOORS
°Antwerpen, 7 november 1879
† Berchem, 1 april 1975
Oeuvrelijst onderaan.
Eugeen mag dan op 7 november 1879 in Antwerpen zijn geboren, al vroeg gaat hij naar het Spaanse Sevilla, waar zijn vader directeur van een fabriek is. En zoonlief krijgt een vrijzinnige opvoeding in het Spaans en het vooral in het Frans, maar mag ook les volgen aan de kunstacademie van Sevilla.
Op zijn 20ste zien we Eugeen terug in Antwerpen, waar hij vlijtig verder zijn kunstopleiding vervolgt. Eerst naar de Antwerpse academie, daarna het Hoger Instituut van diezelfde school. Maar dat volstaat niet voor Yoors. Nadat hij in 1903 tijdens de Brusselse Triënale van de Schilderkunst voor het eerst zijn werk tentoonstelt, plakt hij er vanaf 1905 nog enkele jaren École des Beaux-Arts in Parijs aan vast en volgt ook nog lessen aan de Sorbonne, de Parijse universiteit.
Aan die Parijse kunstacademie maakt hij kennis met Joris-Karel Huysmans, ondanks de Vlaams klinkende naam een Fransman. Aan de Sorbonne met het werk van de Fransman Léon Bloy, christelijk-mystiek en anti-modernistisch. En hij komt in contact met Joséphin (Sâr) Péladan, ook mysticus, stichter van de katholieke beweging van de Rozenkruisers en zowat de paus van het symbolisme. Péladan zou ook een voorbeeld worden voor andere Belgische kunstenaars, zoals schilder Fernand Khnopf, architect Flor Van Reeth en schrijver Felix Timmermans en de invloedrijke kunstcriticus-auteur Jozef Muls.
Voordat Eugeen zich in 1907 in geboortestad Antwerpen vestigt, reist hij eerst nog even door Engeland, Duitsland, Zwitserland, Italië en buurland Nederland. In het nabije Boechout ontmoet hij een jonge architect-kunstschilder, Flor Van Reeth. Beiden staan ze mee aan de wieg van de Boechoutse kunstkring ‘Streven’. De dan nog beginnende schrijver Felix Timmermans komt naar een van hun tentoonstellingen kijken en is onder de indruk. Door een puur toeval ontmoet Timmermans even later Van Reeth in het Lierse begijnhof en zo leren beiden elkaar beter kennen en ontdekken ze gemeenschappelijke opvattingen over kunst en religie. Al snel wordt ook Yoors erbij betrokken.
Maar naast lid van ‘Streven’ treedt Eugeen ook toe tot de ‘Vereeniging van Antwerpse Kunstschilders’ met Juliaan de Vriendt als voorzitter. Hij is ook betrokken bij de oprichting van de Antwerpse kunstkring ‘De Scalden’ en richt samen met Van Reeth ‘Le Scarabée d’Or’ op, een soort werkplaats voor bouw- en sierkunst. Ja, we leven in de dagen dat er in de kunstwereld veel samenwerkingen ontstaan, die soms tot bloei komen, of eerder een kort leven kennen, maar waar door de onderlinge contacten vooral veel invloeden zich snel verspreiden.
Eugeen Yoors wordt in 1908 medestichter van de Belgische tak van de broederschap die hij in Frankrijk al heeft leren kennen, de ‘Confrérie rosicrucienne La Rosace’ – de Rozenkruisers dus.
In 1913 publiceert Yoors enkele bijdragen in het mede door Van Reeth geleide Vlaamsgezinde tijdschrift ‘De Bouwgids – Maandschrift voor Huis en Haard’. Hier ontkiemt wellicht zijn interesse voor de Vlaamse Beweging.
De Eerste Wereldoorlog zal een bruuske verandering brengen. Eugeen Yoors wordt opgeroepen als soldaat, maar wanneer de Duitsers snel oprukken, wijkt na de inname van Antwerpen een deel van het Belgische leger uit naar het neutrale Nederland. Daar worden alle militairen geïnterneerd in Kamp Amersfoort. Eugeen geeft daar tekenles en maakt ruim vijfhonderd tekeningen van zijn mede-geïnterneerden. Hij richt ook kunsttentoonstellingen in ten bate van oorlogsslachtoffers en zorgt voor schilderingen in het kerkje van het ‘Belgisch dorp’. Die hele oorlog heeft grote invloed op Yoors, hij zal niet langer zomaar kunst maken, zijn werk moet een eerder missionaire inhoud bezitten, kunst moet een hoger doel dienen.
Op 6 juli 1918 huwt Eugeen in zijn Nederlandse verblijf zijn bijna 14 jaar jongere vriendin Magda Peeters, die hem daarheen is gevolgd. Magda komt uit een gegoede familie, heeft een Cubaanse vader en een Belgische moeder en is zelf dichteres en zal als vredesactiviste ook een christelijke weg bewandelen. Na afloop van WO I keren Eugeen en Magda terug naar België en om in hun onderhoud te voorzien, gaat Yoors zich toeleggen op het maken van glas-in-lood ramen.
Vanaf 1924 ontstaat er een groep vooruitstrevende katholieke kunstenaars, die zich in het Lierse begijnhof verenigen tot de Pelgrimgroep: Van Reet, Timmermans, Yoors, schilder Ernest Van der Hallen, Anton Van de Velde en schrijver Gerard Walschap vormen de kern van dit genootschap. Ze stellen een manifest op, waarin ze zich als katholieke kunstenaars uiten, die vernieuwing in de traditionele katholieke kunst willen brengen.
Maar daarnaast is Yoors ook lid van de kunstkring van Vlaamse oud-strijders onder leiding van Juliaan Platteau. Ook zijn vrouw zal steeds meer de richting van de ontluikende Vlaamse Beweging inslaan, om zelfs in 1936 een vertegenwoordigster van Rex voor de provincie Antwerpen te worden. Maar die politieke groepering verlaat ze in 1939, wanneer ze met de antisemitische standpunten van Rex wordt geconfronteerd.
Bij Yoors wordt die vernieuwing in de katholieke kunst zichtbaar in zijn glasramen, die een aparte, enigszins abstracte stijl krijgen: eenvoudige, strenge lijnen en gloedvolle kleuren in grote vlakken. Zijn beheersing van de technische kant van glas-in-lood ondersteund dat werk. Hij heeft echter niets met de abstractere kunst die tijdens zijn leven ook in de glaskunst doorbreekt en is dus eerder een behoudsgezinde vernieuwer.
Maar zijn stijl slaat aan, met name in katholieke middens, zodat je ramen van zijn hand vindt in België, maar ook in Engeland, Mexico en de Belgische kolonie Kongo – de huidige Democratische Republiek Congo. Hij werkt regelmatig samen met architect Flor Van Reeth, onder meer in de Antwerpse Sint-Lutgardis- en Sint-Lievensscholen, die met financiële steun van niemand minder dan Lieven Gevaert tot stand komen, als ook de Sint-Walburgis- en Sint-Laurentiuskerken, die tijdens de actieve periode van Yoors tot stand komen in de Antwerpse wijken Het Zuid en Leiekwartier.
Een van de grootste opdrachten voor Eugeen Yoors worden in 1931 de glasramen van de kapel van het Heilig Hartinstituut van de zusters Annunciaten in Heverlee, waar het om zomaar even 450 m² glas-in-lood gaat. Het project was controversieel en werd door de toenmalige kerkelijke hiërarchie niet gesmaakt.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vlucht het gezin naar Engeland, maar in 1947 zijn ze weer terug in België. Eugeen krijgt in 1959 de opdracht om tien glasramen te maken voor de nieuw opgerichte IJzertoren in Diksmuide. Daarop beeldt hij een aantal boegbeelden en symbolen van de Vlaamse Beweging af.
In zijn laatste levensjaren maakte Yoors talrijke ontwerpen, gouache op karton, voor de Kathedraal van de Wereldvrede, een onuitgevoerd gebleven project van Flor Van Reeth.
Vier jaar na zijn overlijden zorgt de VTB-VAB op initiatief van voorzitter Jozef van Overstraeten naar aanleiding van Yoors’ honderdste geboortejaar voor een grafmonument op het erepark van het Antwerpse Schoonselhof. Daarop staan een Keltisch kruis, een pelgrimsstaf en een jacobsschelp.
Oeuvrelijst (onvolledig):
1924 Marmeren bordestrap
Kerk van de Verrezen Heer, Patersstraat 28, Turnhout.
Kerk in Heilig Grafinstituut.
1928 Glasramen Sint-Lutgardiskapel
Sint-Lutgardisschool, Maarschalk Gérardstraat 18, Antwerpen.
Bij de uitbreiding van de Sint-Ludgardisschool in de jaren 1990 zijn deze glasramen
afgebroken, om ze in 2001 gerestaureerd opnieuw te kunnen integreren in de vernieuwde schoolruimte.
1930 Glasraam Pastorie O.L.Vrouw Middelares
Strijdhoflaan 20, Antwerpen-Berchem.
Uitgevoerd door Florent-Prosper Colpaert.
1930 Glasramen Christus Koningkapel
Sint-Lievenscollege, Kasteelpleinstraat 17-31, Antwerpen.
1930 Bovenste glasramen Christus Koningkerk
Louis Straussstraat 3, Antwerpen-Tentoonstellingswijk.
Vernield in 1944-’45, hersteld 1955-’73 door Calders & Zn. en A. Calders.
1930-‘31 Glasramen Boodschapkapel
Heilig Hartinstituut, Naamseweg 355, Leuven-Heverlee.
450 m² glasramen in grote kapel van zusters annuciaten.
Restauratie 2005-2010, beschermd monument.
Samenwerking met architect Flor Van Reeth en smeedwerkkunstenaar Rie Haan.
1931 Glasramen O.L.Vrouw en zes aartsengelen, O.L.Vrouw van de H. Rozenkranskerk Bredaseweg 50, Ravels-Weelde.
Aan weerszijden van het altaar.
1932 Glasraam Christus Koning, Hal Broedersschool
Nieuwstraat 75, Sint-Niklaas.
1932 Schilderij Wonderbare visvangst, O.L.Vrouw ten Hemelopgenomenkerk
Omgangstraat 1, Bornem-Mariekerke.
1933 Glasramen Sint-Jacobus en O.L.V. van de Druiventros, Sint-Willibrorduskerk
Kerkstraat 89, Antwerpen.
In zijbeuk.
1935 Glasramen doopkapel, O.L.Vrouw Middelares en H. Lodewijkkerk
Strijdhoflaan 18, Antwerpen-Berchem.
1936 Glasramen Sint-Cecilia, voorgevel Heilige Geestkerk
Mechelsesteenweg 133, Antwerpen.
1937 Glasramen H.Hart van Jezus en H.Hart van Maria, Sint-Margrietkerk
Dokter Hoekstraat z/n, Dendermonde-Grembergen.
Giften van de familie De Waepenaert (Jezus) en pastoor Parys (Maria).
1938 Glasramen, Sint-Walburgiskerk
Volkstraat 41, Antwerpen.
1938 Glasramen, Sterckshof
Hooftvunderlei 160, Antwerpen-Deurne.
1939 Glasramen kapel, Sint-Aloysiuscollege
Weggevoerdenstraat 55-55A, Ninove.
1939 Drie glasramen koor, Sint-Michielkerk
Torenstraat 1, Ravels.
1942 Schilderwerk zijaltaar, O.L.Vrouw van Zeven Weeënkapel
Broeckhovenstraat 5, Brecht.
1955 Glasraam, Ignatiuskapel Antwerps Ruusbroecgenootschap
Prinsstraat 13A, Antwerpen.
1956 Kruiswegmozaïek, Sint-Laurentiuskerk
Van Schoonbekestraat 155, Antwerpen-Leikwartier.
Ontwerp Eugeen Yoors, uitgevoerd door J. Collette.
1956 Drie glasramen, Sint-Lutgardiskerk
Beemdstraat 2, Tongeren.
Schenking Vlaamse Toeristen Bond – Vlaamse Automobiel Bond.
1959 Sint-Martinusglasraam, Sint-Martinuskerk
Kerkstraat 27, Duffel.
1959-‘65 Tien glasramen kapel, IJzertoren
IJzerdijk 49, Diksmuide.
Voorstellingen van personen en symbolen: Frans en Edward van Raemdonck, Renaat de Rudder en via symbolische voorstellingen als ’ ’t En zal’ (Joe English), ‘Vliegt de blauwvoet, storm op zee’ (Albrecht Rodenbach) en ‘Vlaanderen vrij’ (Frans Daels). Daarnaast ramen met ‘Onze-Lieve-Vrouw van de IJzer’, ‘Christus met de doornen’, ‘Kerstmisvisioen aan de IJzer’, Heldenkruis ‘Nooit meer oorlog’, ‘Christus aan het Kruis’ en ‘Tijl Uilenspiegel’.
Naar een ontwerp van Joe English.
Klik voor andere routes op Routes
Voor andere Bollebooswicht-items klik je op Bollebooswicht